Kalkınma planları 1960-1990 yılları arasında merkezden yapılmaktaydı. Bu dönemde kalkınma planını formüle edenlerle uygulayanlar farklıydı. Bu yöntemle yapılan kalkınma planlarının başarısız olması sonucunda, karar verenle uygulayanın aynı olması gerektiği anlaşıldı. Sonuçta, yetkinin merkezden yerele kaydırılması fikri hâkim oldu.
Yerel yönetimler 20-30 yıl sonrasının Aksaray’ını planlamalıdır. Planların uygulanması zordur; ama kentler, kendi haline de bırakılmamalıdır. Bununla birlikte bir kent olmanın gereği, bilgi üretmekten geçer. Bir kent ne kadar bilgi üretiyorsa, o kadar gelişir. Yoksa ölü bir kenttir. Eğer Aksaray bilgi üretemezse, Aksaray için hangi kurumun ne yapacağı da belirsiz. O kadar ki, son yıllarda yaygın ilgi gören AB projeleri dahi gerçekleştirilemez olur.
Taklit ederek rekabet gücü elde edilemez. Aksaray’ın Türkiye’deki ve dünyadaki gelişmelere uyum sağlamak için kendine özgü bir rekabet ve kalkınma modeli oluşturması gerekir. Rekabet gücünü artıracak ve kalkınmayı sağlayacak stratejilerin ve projelerin geliştirilmesi amacıyla kapsamlı ve katılımcı bir çalışma gereklidir. Bu istikamette sürdürülebilir rekabet ve etkili bir yönetim için Aksaray Kent Konseyi kurulmalıdır. Kent Konseyi, araştırmacıların yaptığı çalışmaları onaylayan bir üst kurum konumunda olmalıdır.
Aksaray’ın gelişmişlik performansı göz önüne alındığında, Aksaray’ın potansiyelinin harekete geçiremeyen bir kent olduğu görülür. Devlet Planlama Teşkilatı’nın Aksaray İli Gelişmişlik Performansı isimli çalışmaya göre 81 il içinde Aksaray, sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralamasında 56. sırada yer alır (DPT, 2003). Hâlbuki Aksaray’ın başta insan kaynakları olmak üzere doğal, fiziksel ve finansal kaynakları iyi yönetilebildiği takdirde, bölgesinde rakipsiz olduğu görülecektir. Bu durum, bölge insanı açısından önemli fırsatlara kapı açacaktır. Bu nedenle, “Aksaray’ın Rekabet Gücü ve Kalkınma Planı Projesi” hayata geçirilmelidir. Böylece, geçmişten günümüze entelektüel birikimini ülke hizmetine sunan Aksaray, potansiyelini de sergileyebilecektir.
Ekonomik, sosyal ve kültürel açıdan Aksaray’ı Aksaray yapan dinamikler belirlenmeli, kendine özgü bir Şehir Modeli geliştirilmelidir. Aksaray’ın, hangi sektörde aktif rol alabileceği tespit edilmeli, sanayicinin ortak sorunları tespit edilerek, bunlara çözüm önerileri geliştirilmeli ve yeni yatırım alanları tespit edilmelidir. Bir gelişme modeli oluşturmak üzere şehrin vizyon, misyon ve stratejileri belirlenmeli; sektör analizi, FÜTZ analizi ve PEST analizi yapılmalı; dışsal ve içsel faktör donanımı profili çıkarılmalı; temel yetkinlikleri belirlenmelidir. Şehrin Vizyon-Misyon ve Stratejisi: Aksaray’ın gelecekte nerede olması gerektiği ve bunu nasıl başaracağına dair bir yol haritasının belirlenmesi
Sektör Analizi: Şehrin mevcut durumu ve potansiyeli dikkate alındığında hangi sektörlerde öne çıkacağının tespit edilmesi.
Şehrin FÜTZ Analizi: Şehrin performansının fırsat, üstünlük, tehdit ve zayıflıkları bakımından diğer illerle karşılaştırılması.
Şehrin PEST Analizi: Şehrin refahını etkileyen politik, ekonomik, sosyolojik ve teknolojik faktörlerin kapsamlı bir şekilde incelenmesi.
Şehrin Dışsal ve İçsel Faktör Donanımı Profili: Aksaray’ın kaynak zenginliğinin ortaya çıkarılması.
Şehrin Temel Yetkinlikleri: Aksaraylıların diğer illerden daha iyi neleri yaptığı ve neleri yapabileceğinin belirlenmesi.
Aksaray’ın şehir önderleri Aksaray’a İç Anadolu Bölgesi, Türkiye ve dünya ekonomisinde nasıl bir rol biçmek istediklerini şimdiden ve gecikmeden belirlemek zorundadır. Diğer bir ifadeyle, Aksaray’ın ufku belirlenmeli, onu bu ufka taşıyacak ulaştıracak stratejiler geliştirilmelidir. Vizyon, ilin ne yapmak ve ne olmak istediğini anlamayla ilgili bir bakış açısıdır. Strateji ise, ne olmak istediğine nasıl ulaşmayı planlamasıyla ilgilidir.
Strateji geliştirmek için FÜTZ analizi ve Küme Analizi yapılmalıdır. 2004’te yaptığım Aksaray’ın FÜTZ analizi sonuçları özet olarak aşağıda tablo halinde sunulmuştur. 150 işletme sahip veya yöneticisini kapsayan bu çalışma daha kapsamlı bir şekilde yeniden yapılmalıdır.
AKSARAY’IN GÜÇLÜ YANLARI AKSARAY'IN ZAYIF YANLARI
• Ulaşım ve karayollarına bağlantı kolaylığı
• Gelişme potansiyeli yüksek
• Kalkınmada öncelikli yöre
• Yurt dışındaki çalışanları
• Deprem riski taşımaması
• Ucuz işgücü • Vasıflı personel eksikliği
• Girişimcilik zayıf
• Profesyonel yönetim eksikliği
• Güvensizlik
• Aksaray’ın tanıtımının zayıf olması
• Eğitim düzeyinin düşük olması
AKSARAY'IN FIRSATLARI AKSARAY'IN TEHDİTLERİ
• Coğrafi konumu
• Sanayileşme
• Üniversite
• Turizm
• Organize Sanayi Bölgesi
• Mercedes Benz Türk A.Ş. • İşsizlik
• Güvensizlik ve kurumsallaşamama
• Düzensiz kentleşme
• Eğitim ve kültürel eksiklik
• Yöneticilerin yetersiz kalması
• Girişimciliğin geliştirilememesi
Kalkınma, ortak akıl ve ortak irade gerektirir. Aksaray’ın rekabet gücünün araştırılması ve geliştirilmesi ile vizyonunun belirlenmesi sürecinde, bu ortak irade ortaya çıkmıştır. Yönetim ve araştırma konularında koordinatör danışman olarak katkıda bulunduğum Ticaret ve Sanayi Odası tarafından 29 Mayıs 2009’da organize edilen toplantıda, stratejik yönetim uzmanı Prof.Dr. Mehmet BARCA tarafından konuyla ilgili bir sunum yapılmıştır. Valimiz Orhan Alimoğlu’nun başkanlığında ilimizin kamu ve sivil toplum önderleri tarafından yapılan toplantının sonucunda, Aksaray’ın rekabet gücünün araştırılması ve vizyonunun belirlenmesine ilişkin bir çalışmanın yapılmasına karar verilmiştir.
İlimizde benzer bir ortak irade de Kalkınma Ajansı’nın merkezinin Aksaray’a kurulması konusunda da kendini göstermiştir. Valimiz, Milletvekillerimiz, Belediye Başkanımız ve ilimizin sivil toplum önderleri tarafından ilgili Bakan ve Müsteşarla görüşmeler yapılmış ve bir raporla birlikte ATSO Başkanımız Ali Öztürk tarafından yazılı bir talepte bulunulmuştur. Yine kuruluşundan itibaren iki yıldan fazla yöneticiliğini yaptığım KOSGEB Sinerji Odağının KOBİ’lerin desteklenmesine katkıları olmaktadır. ATSO yönetimi, KOSGEB’in desteklerinden daha etkin şekilde yararlanılması amacıyla, İşletme Geliştirme Merkezinin Aksaray’a kurulması hususunda ön görüşmeler yapmış ve yazılı olarak da talepte bulunmuştur.
Aksaray’da başlayan bu ortak iradenin devam etmesi halinde, Aksaray’ın ekonomik ve sosyal gelişimi hız kazanacaktır. Kişisellik yerine işbirliğinin, gelişigüzellik yerine bilimselliğin ve günübirlik uygulamalar yerine vizyona yönelik stratejilerin benimsendiği bir ortak irade Aksaray’ın performansını yükseltecektir. Sonuçta yapılacak her şey, geleceğin mutlu Aksaray içindir
Kaynak :Doç.Dr: Hikmet Karadal
